تولید آثار سینمایی به‌ دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی با ۳۰ درصد افزایش هزینه روبه‌رو بوده است

زهرا رستگارمقدم ـ روزنامه‌نگار همشهری

وقتی به حجم تولیدات سینمایی و اخبار مرتبط با آن می‌پردازیم، وضعیت نیمه‌خاموش اکران بیش از هر زمان دیگری به چشم می‌آید. اینکه آیا امیدی در دل اهالی سینما روشن است که آنها را به روزهای آتی امیدوار کرده یا برای فرار از ناامیدی، بیکاری و خاموش نشدن همیشگی سینما اینقدر مصرانه دست به ساخت‌وساز آثار تازه شده‌اند؟ آیا فیلمسازان هراس ندیده ماندن ندارند یا بیش از هرکس دیگری به دانش دانشمندان برای کشف واکسن ویروس کرونا دلخوش کرده‌اند؟ در این وضعیت اقتصادی که کشور با آن درگیر است، چطور دستمزدها هر روز با افزایش قیمت دلار بالا و بالاتر می‌رود؟ آیا از تمام شدن منابع نمی‌ترسند یا تنها به این فکر می‌کنند که حداکثر استفاده را از شرایط موجود ببرند؟ اگر این وضعیت تغییر کند، با این دستمزدها که خود را به سینمای ایران تحمیل کرده‌اند، چطور چرخ سینمای ایران خواهد چرخید؟ درباره این نگرانی‌ها با سیدضیاء هاشمی، رئیس جامعه صنفی تهیه‌کنندگان صحبت کرده‌ایم.

اکران سینماها به ‌دلیل شیوع ویروس کرونا دچار بحران بی‌سابقه‌ای شده است، به زعم شما با پیروی از چه الگویی تولیدات سینمایی همچنان تداوم دارد؟

تعدادی سریال در شبکه نمایش خانگی در حال تولید است که خاستگاه نمایش آن کاملا مشخص بوده و این مجموعه‌ها مانند گذشته در اختیار مخاطب قرار می‌گیرند. بخشی از تولیدات در این حوزه با دقت کافی تولید می‌شوند؛ مثل سریال «خاتون» به کارگردانی تینا پاکروان که به لحاظ قیمت و محاسبات پرداختی بسیار معقول و منطقی است. این دست آثار می‌توانند به اقتصاد سینما کمک کنند. البته در این حوزه سریال‌هایی داریم که تولید آنها در ارائه دستمزدها بی‌رویه بوده و به اقتصاد سینما لطمه زده است. 

در رابطه با سینما، در این شرایط کار 2 جنبه دارد؛ یا پولی توسط سرمایه‌گذار تامین می‌شود که بازگشت آن برایش اهمیت ندارد و تنها به ‌خاطر علاقه به سینما سرمایه‌گذاری می‌کند و در بازگشت سرمایه‌اش صبر به خرج می‌دهد. یا بخشی از پول‌های تزریق شده به سینما در شرایط فعلی پول‌های بادآورده است که حساب و کتابی ندارند. این دسته هم به اقتصاد سینما آسیب می‌رسانند.

آیا صنعت سینمای ایران آنقدر خودبسنده و قوی شده که بدون اکران هم بتواند سرپا بماند؟

با یک محاسبه سرانگشتی برای هر مخاطب فهیم قابل درک است که سینمای ایران پیش از کرونا، کاملا ورشکسته بود. حالا با تحمیل شرایط ناشی از کرونا، اوضاع بسیار نابسامان‌تر هم شده است. وقتی فیلم در یک سینمای مهم 7 بلیت می‌فروشد، چطور می‌توان به این اقتصاد آن امیدوار بود؟ باز نگه‌داشتن سینما به چه قیمتی ممکن شده است؟ نمی‌توان چراغ سینما را اینگونه روشن نگه داشت. حداقل بخش خصوصی امکان روشن نگه‌داشتن این چراغ را ندارد.

در کشور انگلیس وقتی مردم به رستوران‌ها نرفتند و به ‌دلیل شیوع کرونا این شغل دچار مشکل شد، دولت اعلام کرد به رستوران‌ها کمک خواهد کرد. اینگونه که شهروندان با حضور در رستوران‌ها تنها نیمی از هزینه غذای خود را به صاحب رستوران پرداخت می‌کنند و بقیه این هزینه توسط دولت پرداخت می‌شود.به این ترتیب به مشاغل مختلف در کرونا کمک می‌شود. نمی‌توانیم سینما را باز نگه داریم و سالن‌‌دارها را موظف کنیم در این وضعیت کار کنند، در عین حال هزینه‌های گزاف آن را نادیده بگیریم. مردم به سینما نمی‌روند. چرا باید پز این را بدهیم که سینماها باز است. خب به چه قیمتی؟ وضعیت کرونا در ایران قرمز و فوق قرمز است و به‌زودی با شرایطی که پیش‌رو داریم و با هشدارهای وزارت بهداشت و بهداشت جهانی، با یک فاجعه روبه‌رو خواهیم شد. چطور در چنین شرایطی می‌توان توقع داشت که سینماها باز باشد؟ به فرض که سینما باز بود، ما برای سال آینده هم تولید برای ارائه در سالن سینما داریم. اگر یک درصد سینماها در سال 1400 باز باشد، تولید به اندازه کافی وجود دارد.

«سود در تولید است» این جمله آشنا را چگونه تحلیل می‌کنید؟

سینمای ایران هیچ‌گاه سودده نبوده است. سینمایی ورشکسته بوده که امروز با شیوع ویروس کرونا، این ورشکستگی به اضمحلال و نابودی سینما منجر شده است. دلیل این مدعا، این است که اصولا نگاه بسته بعضی مدیران و فشاری که بعضی گروه‌ها با نگاه‌های بسته و افراطی برمجموعه تولید می‌آورند، باعث یک‌شکل شدن فیلم‌ها شده و نتیجه این می‌شود که انتظار زیادی از این سینما نمی‌توان داشت. بنابراین زیان انباشته به ‌وجود آمده. بخش‌های مختلف فرهنگی از ارگان‌ها و نهادها در این موقعیت، سرمایه‌گذاری کرده و پول‌هایی که پیش‌تر ذکر آن رفت (بادآورده) برای این افراد بازگشت سرمایه مهم نیست، بلکه به‌ دنبال مطاع خود (شهرت، علاقه، استراتژی و...) می‌گردند.

شیوع کرونا هزینه‌های تولید را هم افزایش داده. رعایت پروتکل‌های بهداشتی برای گروه‌های فیلمسازی هزینه مضاعفی را به محصول در حال تولید تحمیل می‌کند.

حداقل در تولید ۳۰ درصد افزایش هزینه داشته‌ایم که این به ‌دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی است. رعایت قوانینی که روند سرعت در تولید را کاهش داده است. تولید در شرایط شیوع بیماری کرونا عاقلانه نیست، جدای از خطرات جدی برای اهالی سینما، ما برای سال آینده نیز تولید داریم و فیلم‌های زیادی هنوز بر پرده سینماها نمایش داده نشده است. در عمل ۴ فیلم اکران کرده‌ایم. امید فیلمسازان هم به اکران آن است. با توجه به ناشناخته بودن رفتار ویروس نمی‌توان آینده را حدس زد. باید جلوی تولید انبوه و بی‌رویه گرفته شود و تنها موارد خاص باید مجوز دریافت کنند تا هزینه‌ای به سینمای ایران تحمیل نکرده باشیم.

 با این هزینه‌های بالا و دشوارتر شدن بازگشت سرمایه، آینده تولید در سینمای ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

آینده سینمای ایران به عقیده من ارتباطی به بازگشت سرمایه ندارد. بسیاری از اشخاص و نهادهایی مانند فارابی، تولید می‌کنند، به‌طور نمونه در حوزه کودک و نوجوان کدامیک از فیلم‌ها اکران شده و کدامیک اکران موفقی داشته؟ هر سال با شیوه جدیدی، آثاری بدون برنامه‌ریزی تولید می‌شود. اخیرا هم به سراغ تولید در حوزه دفاع‌مقدس رفته و بدون مطالعه درست، سراغ افرادی رفته‌اند که نگرانی را دوچندان کرده، زیرا در این حوزه که بسیار مهم است، باید از کارگردانانی استفاده شود که در این راه فعال بوده و با تجربه هستند. ممکن است بی‌تجربگی در انتخاب افراد برای ساخت فیلم در حوزه دفاع‌مقدس باعث وهن به مقام شهدای والا مقام شود. خطراتی که در حوزه تصمیم‌گیری‌های کلان مدیران در حوزه‌های دولتی تا امروز بارها دیده شده است. سینمای ایران همیشه ورشکسته بوده و از درآمد آن چرخه فیلمسازی ادامه نیافته. در شرایط فعلی بعضی دوستان تولیدات سینمایی را با گرفتاری‌های زیادی شروع کرده‌اند، اما با درخواست دستمزدهای بالای بعضی از هنرپیشه‌ها مواجه شده‌اند. بهتر است قبل از صدور پروانه ساخت، تعهدات لازم از تهیه‌کنندگان گرفته شود تا شاهد رفتارهای نادرست در این شرایط سخت کرونا نباشیم.

تا امروز برای هنرمندان در شرایط سخت معیشتی چه کارهایی انجام شده است؟

اهالی هنر انتقادات زیادی به عملکرد دولت نسبت به شرایط جامعه و وضعیت معیشتی مردم داشته و دارند، اما اخیرا فعالیت‌های بسیار ارزنده آقای جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور و تیم او انجام شده تا با توجه به پیگیری‌های متعدد اهالی هنر و حسین انتظامی، رئیس سازمان سینمایی و عقد قرار داد با بانک‌ها، دولت کمکی به ایجاد زیرساخت‌ها در تولید فیلم‌ها کند. البته رقم بازپرداخت این وام‌ها قابل توجه است ولی وعده آن داده شده تا رقم سود بازپرداخت‌ها کمتر شود. همچنین کمک‌هایی به صندوق حمایت از هنرمندان واریز شده که در شرایط سخت کرونا، کمک حال اهالی هنر ازجمله سینما باشد.

مردم به سینما نمی‌روند. چرا باید پز این را بدهیم که سینماها باز است. خب به چه قیمتی؟ وضعیت کرونا در ایران قرمز و فوق قرمز است و به‌زودی با شرایطی که پیش‌رو داریم و با هشدارهای وزارت بهداشت و بهداشت جهانی، با یک فاجعه روبه‌رو خواهیم شد. چطور در چنین شرایطی می‌توان توقع داشت که سینماها باز باشد؟